Wzór wierzącego władcy

Powołaniem Ludwika Capeta był tron Francji. Urodził się on 25 kwietnia 1214 r. za panowania swojego dziadka króla Filipa II Augusta z dynastii Kapetyngów.

Wojciech Roszkowski
profesor historii

Rodzicami Ludwika byli Ludwik VIII Lew oraz Blanka Kastylijska. Ludwik był szóstym z kolei dzieckiem swoich rodziców, jednak starsze rodzeństwo poumierało bardzo wcześnie, więc dojrzewał jako najstarszy syn i dziedzic tronu. Dziadek Ludwika odniósł spore sukcesy w jednoczeniu pod swą władzą różnych części królestwa Franków, które odpadły od korony francuskiej w okresie podziału dzielnicowego z wieków IX i X.

MŁODY KRÓL

Kiedy w lipcu 1223 r. król Filip II August umarł, tron Francji objął jego syn Ludwik VIII. Zmarł on jednak przedwcześnie w 1226 r. Jego następcą został w wieku dwunastu lat Ludwik IX. Aby zminimalizować opór wasali, Blanka Kastylijska doprowadziła do błyskawicznej koronacji chłopca w katedrze w Reims. Był on zresztą dobrze przygotowany intelektualnie i duchowo do przyjęcia korony. Podczas koronacji okazywał niezwykłe poruszenie. Cytował słowa psalmu: „Do Ciebie, Panie, wznosi się moja dusza, w Tobie pokładam moją ufność” (por. Ps 25,1-2) i prosił Boga o rozum, siłę oraz umiejętność sprostania zadaniu, za które uznał służbę Bogu i ludziom oraz obronę Kościoła. Do pełnoletności młodego króla wspomagała go matka jako regentka. Poza głęboką pobożnością, którą natchnęła syna, Blankę Kastylijską cechowała niespożyta energia. W 1230 r. Blanka stawiła czoła najazdowi angielskiemu. W wojnie tej młody Ludwik zdobył doświadczenie wojskowe.

Pełnię władzy oddała Ludwikowi IX w 1236 r. Nieco wcześniej, bo w 1234 r. Ludwik poślubił księżniczkę prowansalską Małgorzatę. Choć małżeństwo to zawarto z potrzeb politycznych, gdyż scementowało ono Prowansję z Koroną francuską, było ono bardzo szczęśliwe. W chwili ślubu panna młoda miała zaledwie piętnaście lat, ale małżonków połączyła nie tylko miłość, lecz także głębokie zrozumienie swych ról. Ze związku tego narodziło się jedenaścioro dzieci, z których Filip III został później następcą ojca.

MĄDRY I POBOŻNY

Przez następnych 36 lat Ludwik IX rządził jako wybitny władca chrześcijański. Przeprowadził szereg reform wzmacniających władzę królewską. Ujednolicił system monetarny, kontrolował finanse państwa i usprawnił jego administrację. Karał nieuczciwych urzędników i wynagradzał straty poszkodowanym. Ustanowił system sądów królewskich, do których można się było odwołać od wyroków baronów feudalnych. Sam zasiadał pod dębem w Vincennes, by sprawować sądy. Ograniczył władzę panów feudalnych i wspomógł rozwój miast, na przykład przez regulacje dotyczące cechów.

W 1257 r. założył w Paryżu kolegium teologiczne, które stało się zalążkiem Sorbony. Zwalczał lichwę i nierząd, a także „sądy Boże” w postaci pojedynków. Wspomagał klasztory, w tym szczególnie nowo powstałe zakony franciszkanów, dominikanów i Zakon Rycerzy Świętego Łazarza opiekujący się trędowatymi, jak również instytucje charytatywne. Sam często usługiwał biednym i chorym. W życiu codziennym praktykował ascezę. Prawdopodobnie był tercjarzem dominikańskim lub franciszkańskim. Był też mecenasem sztuki, czego rezultatem była ufundowana przezeń wspaniała Sainte-Chapelle w Paryżu, w której przechowywano relikwie korony cierniowej i krzyża Chrystusa. Działał w duchu XIII-wiecznego odrodzenia Kościoła, którego symbolami byli święci Dominik, Franciszek, Bonawentura i Tomasz z Akwinu. Spotkania Ludwika z tym ostatnim to rzadki przykład współpracy władcy i mędrca.

W 1242 r. na wybrzeżu akwitań- skim wylądowały wojska angielskie pod wodzą króla Henryka III, który, wsparty przez rebeliantów francuskich, zażądał pewnych spornych terenów. Ludwik odniósł błyskotliwe zwycięstwo w bitwie pod Taillebourg, co zmusiło Henryka do odwrotu.

W OBRONIE ZIEMI ŚWIĘTEJ

Również krucjaty traktował święty król jako wojny w obronie miejsc świętych dla chrześcijan przed muzułmanami. Gdy w 1244 r. zdobyli oni Jerozolimę, Ludwik zorganizował i sfinansował VI wyprawę krzyżową z udziałem rycerstwa francuskiego. Poprowadził ich do walki osobiście, ale Jerozolimy nie odbił, a sam dostał się do niewoli. Wykupiony za cenę dwuletnich poborów podatkowych, wrócił do kraju, w którym w tym czasie jego matka stłumiła kolejną rebelię poddanych.

We wszystkich działaniach politycznych król Ludwik kierował się głęboką wiarą. Na przykład, gdy podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu w królewskiej kaplicy Ludwik pracował w swoim gabinecie, wpadł tam jeden z dworzan, krzycząc: „Panie, w Hostii wystawionej na ołtarzu ukazało się Dzieciątko Jezus!”. Król odparł ze spokojem: „Nawet gdybym ujrzał cud, to nie mógłbym mocniej wierzyć w obecność Chrystusa w Eucharystii”.

Kiedy sułtan Egiptu umocnił swoją władzę na Bliskim Wschodzie, podbił Galileę i Cezareę Nadmorską, spustoszył Cylicję i zdobył Antiochię, Ludwik ruszył na VII krucjatę. W lipcu 1270 r. wojska królewskie wylądowały w Tunisie, ale były mniej liczne niż poprzednio. Co gorsza, wybuchła tam epidemia, która zabrała króla spośród żyjących. Zmarł on 25 sierpnia 1270 r. w aureoli wielkiego, choć nieskutecznego obrońcy chrześcijaństwa. Jego zwłoki sprowadzono do Francji i uroczyście pochowano w paryskiej bazylice Saint-Denis. Już w 1297 r. papież Bonifacy VIII dokonał jego kanonizacji. Jego relikwie znalazły się w wielu miejscach w Europie. Święty król Ludwik był przez stulecia natchnieniem Francji i chrześcijańskiej Europy, stawianym wręcz za wzór chrześcijańskiego władcy.