Biskupa Pelczara duchowy polot…

Bp Józef Sebastian Pelczar

główny patron diecezji rzeszowskiej, urodził się 17 stycznia 1842 r. w Korczynie. Absolwent rzeszowskiego gimnazjum przy ul. 3 Maja. Po ukończeniu 6 klasy gimnazjalnej przeniósł się do gimnazjum w Przemyślu, a po maturze wstąpił do seminarium duchownego w tym mieście. Przez półtora roku pracował jako wikariusz w Samborze. Następnie wyjechał do Rzymu, gdzie przez dwa lata studiował teologię i prawo kanoniczne. Wrócił z dwoma doktoratami. Przez pewien czas był wykładowcą w seminarium przemyskim, a następnie przez 22 lata był związany z Uniwersytetem jagiellońskim. Pełnił obowiązki profesora, dziekana Wydziału Teologicznego i przez rok rektora krakowskiej uczelni. Mieszkając w Krakowie zaangażował się w działał ność charytatywną. Z myślą o potrzebujących opieki założył Zgromadzenie Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, które dzisiaj prowadzi m.in. Dom Samotnej Matki w Rzeszowie.

W 1899 r. został biskupem pomocniczym diecezji przemyskiej, a rok później ordynariuszem tej diecezji. Słynął z systematycznej pracy intelektualnej i społecznej. Z jego inicjatywy powstawały ochronki dla dzieci, kuchnie dla ubogich, schroniska dla bezdomnych. W publikacjach promował naukę społeczną Kościoła opartą na solidarności. Starał się zaradzić problemom emigracji i alkoholizmu. Przeprowadził trzy synody diecezjalne. Wśród wszechstronnych zajęć przez cały czas prowadził także działalność pisarską. Posiadał rzadką umiejętność doskonałego wykorzystywania czasu. Każdą chwilę umiał poświęcić dla chwały Bożej i zbawienia dusz. Byt ogromnie pracowity, systematyczny i roztropny w podejm owaniu ważnych przedsięwzięć, miał doskonałą pamięć. Oszczędny dla siebie, hojnie wspierał wszelkie dobre i potrzebne inicjatywy. Zmarł 28 marca 1924 r. w wieku 82 lat. Jan Paweł II beatyfikował go w 1991 r. w Rzeszowie, a kanonizował w 2003 r. w Rzymie.

---

17 stycznia przypada 180. rocznica urodzin bp. Józefa Sebastiana Pelczara, głównego patrona diecezji rzeszowskiej.

Jedna z lwowskich gazet w 1882 r. napisała iż: „Porównując datę urodzenia i wyświęcenia kapłańskiego widzimy ze zdziwieniem, że mianowanie księdza Pelczara prefektem i profesorem w seminarium porównać można jedynie do nominacji nowomianowanego podporucznika bez protekcyji, do pułkownika w ciągu zaledwie pięciu lat. Jego życie duchowe alumna daje świadectwo o niezwykłych zdolnościach i duchowym polocie tego męża”.

Biskup Józef Sebastian Pelczar urodził się 17 stycznia 1842 r. na Podkarpaciu w Korczynie. Matka przyszłego świętego biskupa – Maria ofiarowała nienarodzone jeszcze dziecię przed cudownym obrazem leżajskiej Madonny. W1849 r. chłopczyk był świadkiem przemarszu przez Korczynę wojsk carskich na Węgry, gdzie rosyjscy żołdacy mieli stłumić wolnościowe powstanie węgierskie. Powracając, zatrzymali się w domu rodziców Józefa, gdzie grali całą noc w karty używając zdobycznych banknotów, na podwórzu zaś stały ich wozy wypełnione zrabowanym na Węgrzech majątkiem.

Jako chłopiec wielokrotnie śnił, jak Maryja podaje mu dłoń, zstępując z wiszącego w domu obrazu i zabiera do siebie. Sen ten utwierdził jego pragnienie zostania w przyszłości kapłanem.

W rzeszowskim gimnazjum

W 1850 r. rozpoczął się nowy etap w życiu chłopca. Rodzice postanowili oddać Józefa na nauki do rzeszowskiego gimnazjum. Przybywszy we wrześniu do Rzeszowa chłopiec był świadkiem egzekucji jednego z morderców, który dla kilku „cwancygierów” (austriackich monet) zamordował trzy osoby. Pelczar wspominał później: „Okropną chwilą było kiedy kat, który tuż koło mnie przejechał, wysiadłszy z powozu skręcił szyję ściśnioną pętlicą tegoż człowieka, tak, że biedak zdołał tylko zawołać: „Jezus, Maria, Jó… (zef)”.

W rzeszowskiej szkole na porządku było bicie uczniów: „Kij był wszechwładnym panem w szkole, od którego najlepszy nawet uczeń nie mógł się wywinąć”. „Ja sam, że niemiecką literę „r” trochę krzywo napisałem dostawałem trzy plagi” (J. Pelczar Krótka historia mojego życia, Kraków 1968). Jako rzeszowski gimnazjalista Pelczar uczestniczył w uroczystym obchodzie setnej rocznicy konsekracji cudownego obrazu Najświętszej Panny Maryi u bernardynów. Wówczas doszło do zabawnego zdarzenia – chcąc zobaczyć biskupa chłopcy wdrapali się na płot, który załamał się i wszyscy uczniowie upadli tuż pod nogi dostojnego celebransa. Jako uczeń gimnazjum Pelczar witał w Rzeszowie cesarza Franciszka Józefa głośno krzycząc: „Vivat”… Swoje celujące sukcesy szkolne zawdzięczał opiece Matki Bożej Rzeszowskiej od rzeszowskich bernardynów.

Praktyczny duszpasterz

W 1900 r. wydana została: Medycyna pasterska czyli wiadomości potrzebne kapłanom z zakresu hygieny. Nie wszyscy wiedzą, że Pelczar napisał ją anonimowo, aby nie wzbudzać uprzedzeń. Podpisał się jako „Anonimowy Duszpasterz”. Wśród wielu rad dla kapłanów znajdziemy i takie: „Nieestetycznem i niepożytecznem jest również zażywanie tabaki, toż na pochwałę zasługuje pewien starszy kapłan, a namiętny tegoż proszku amator, który powiedział sobie: «Basta», do tabakierki zaś włożył różaniec”.