Wigilia Bożego Narodzenia jest punktem kulminacyjnym przeżyć adwentowych. Posiada bardzo bogatą i wymowną treść. Geneza Wigilii sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Etymologicznie termin „wigilia” pochodzi od łacińskiego słowa „vigilia” i znaczy „czuwanie, czuwanie nocne”, a w odniesieniu do religii oznacza „nocne religijne świętowanie” lub też „dzień przed większą uroczystością”. Czasownik natomiast oznaczający czynność związaną z tym terminem brzmi: „vigilo, vigilare” i oznacza „nie spać, spędzać noc na czuwaniu”.

Wigilie znane były już w Starym Testamencie. Obchodzono je przed każdą uroczystością, a nawet przed każdym szabatem i traktowano jako przygotowanie do świątecznego odpoczynku. Izraelici nazywali je „wieczorem”.

W Nowym Testamencie również obchodzono wigilie – rozpoczynano nimi obchód święta. Trwały od godziny trzeciej po południu do wieczora. Przygotowanie wigilijne miało na celu: przygotowanie potraw (by nie naruszać świątecznego odpoczynku) oraz odprawienie przepisanych modlitw i ceremonii rytualnych, wprowadzających w dane święto.

W Kościele pierwszych wieków w dniu poprzedzającym większą uroczystość obowiązywał post, a wierni przez całą noc na wspólnej modlitwie oczekiwali na rozpoczęcie świętowania.

Współcześnie w Kościele wigilia zachowała się przed trzema najważniejszymi uroczystościami: Narodzenia Pańskiego, Zmartwychwstania i Zesłania Ducha Świętego. W Polsce Wigilia Bożego Narodzenia zachowała właśnie taki charakter do dziś i w przekonaniu wszystkich naszych rodaków posiada szczególną rangę. Piękny polski zwyczaj poucza, że tuż po zachodzie słońca, gdy pierwsza gwiazda zajaśnieje na niebie, cała Rodzina zasiada do stołu, aby spożyć wigilijną wieczerzę, nazywaną dawniej „pośnikiem”. Ma ona charakter bardzo uroczysty, rodzinny i
religijny.

Ceremoniom wieczerzy wigilijnej przewodniczy z zasady ojciec rodziny. Zaprasza się na nią oprócz całej rodziny, także tych, którzy mieszkają samotnie.

Z wieczerzą wigilijną związane są zwyczaje, których symbolika jest bardzo wymowna:

• Pierwsza gwiazdka – na pamiątkę gwiazdy betlejemskiej, która przywiodła Trzech Króli do Chrystusa. Stąd też zazwyczaj wigilię rozpoczyna się, gdy ukaże się pierwsza gwiazda na niebie.
• Łamanie się opłatkiem – to najwymowniejszy moment wieczerzy wigilijnej. Dzielenie się opłatkiem oznacza wzajemne dzielenie się miłością, dobrocią i poświęceniem. Jest znakiem Miłości Syna Bożego, który dla nas stal się człowiekiem i wciąż daje się nam w Eucharystii.
• Wolne miejsce przy stole – oznacza ono serdeczną pamięć o tych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzać razem z nami. Wyraża ono także pamięć o zmarłych z rodziny. Jest też znakiem otwartości rodziny dla każdego, ktokolwiek zajdzie w dom polski w ten święty, wigilijny wieczór. Będzie on przyjęty jak brat.
• Siano wigilijne wkładane pod obrus na stole przypomina o ubóstwie groty betlejemskiej i Maryi, która położyła narodzonego Chrystusa na sianie w żłobie.
• Choinka ubierana jest niemal w każdej polskiej rodzinie. Na Zachodzie Europy nazywa się ją drzewkiem bożonarodzeniowym lub drzewkiem Chrystusa. Zieleń drzewa ma symbolizować nadzieję Nieba, świece – światłość Chrystusa, ozdoby – łaskę Bożą przyniesioną przez Zbawiciela. Choinka stała się, na wskroś symbolem chrześcijańskim. Ubiera się ją ponadto w dniu imienin Adama i Ewy. Wspomina o ich upadku, który łączy się z drzewem rajskim, jednocześnie wskazuje na Odkupienie, dokonane na drzewie Krzyża.
• Snopy zboża umieszczone w kącie izby są symbolem Betlejem. Chrystus narodził się w Betlejem, tzn. w „domu chleba”. Niech i w naszych domach kłosy zboża, ustawione w pokoju, przypominają, że jest to też
  „dom chleba” – Betlejem, w którym żyje Chrystus.
• Postne potrawy przypominają, że w tym dniu jest post. Tradycyjna liczba dwunastu potraw oznacza 12 miesięcy roku i 12 Apostołów. Każdą potrawę należy choćby tylko skosztować, aby zapewnić sobie obfitość pożywienia w
  nadchodzącym roku. Przy wieczerzy wigilijnej skorzystajmy z wkładki do tego wydania Naszego Kościoła, która ułatwi nam poprowadzenie modlitwy podczas wieczerzy.

AK